6 koninklijke tripjes in Nederland

1. Paleis Noordeinde, Den Haag

Het werkpaleis van de koning bevindt zich in Den Haag. Daar vinden vele ontvangsten en audiënties plaats en de buitenlandse ambassadeurs overhandigen er hun geloofsbrieven. Naast het paleis kun je op het terrein ook nog de Koninklijke Stallen, het Koninklijk Huisarchief en de Koepel van Fagel vinden. 

Steven Lek (CC0) via WikiMedia Commons

Al sinds de middeleeuwen is Paleis Noordeinde verbonden met de Oranjes. In 1533 liet Willem Goudt de middeleeuwse hofstede op het terrein verbouwen tot een woonhuis. Het huis veranderde meermaals van eigenaar en in 1592 namen Willem van Oranjes zoon en weduwe hun intrek in het pand. 

In de negentiende eeuw werd het paleis voornamelijk gebruikt als residentie van de regerende vorst of diens hofhouding. Zowel koningin Wilhelmina als koningin Juliana werden er geboren. Na een grondige restauratie wordt het paleis sinds 1984 gebruikt als werkpaleis, eerst door koningin Beatrix en momenteel door koning Willem-Alexander. Jaarlijks vertrekt op Prinsjesdag hier de koninklijke stoet naar de Ridderzaal.  

Tijdens de zomermaanden worden het Paleis en het Koninklijk Staldepartement enkele dagen opengesteld voor het publiek. 

2. Paleis Het Loo, Apeldoorn

Aan de rand van Apeldoorn ligt Paleis Het Loo. Stadhouder-koning Willem III, achterkleinzoon van Willem van Oranje, kocht Kasteel Het Oude Loo aan in 1684 om op het terrein een nieuw jachtverblijf op te laten trekken. Het paleis werd door de eeuwen heen meermaals uitgebreid. 

Roger Veringmeier (CC BY 4.0) via WikiMedia Commons

Van 1686 tot 1975 was Paleis Het Loo de zomerresidentie van de Nederlandse koningen en stadhouders. Prinses Margriet en haar echtgenoot Pieter van Vollenhoven waren de laatste bewoners. Na hun vertrek begon een grootschalige restauratie om het paleis en de tuinen terug te brengen in hun originele 17e-eeuwse staat. 

Na deze restauratie is het paleisdomein sinds 1984 ingericht als museum. In het Nationaal Museum Paleis Het Loo wordt het leven van de opeenvolgende Oranjes belicht. Er zijn ook wisselende tentoonstellingen. 

3. Delft

Delft is in de geschiedenis van het land vooral bekend als verblijfplaats van Willem van Oranje vanaf 1572 en ook als de plek waar hij in 1584 werd vermoord. Hij kon niet bijgezet worden in het familiegraf van de Oranjes in Breda, omdat die stad toen in Spaanse handen was. Sinds zijn bijzetting in de grafkelder van de Nieuwe Kerk in Delft is de Koninklijke grafkelder de laatste rustplaats voor leden van het Huis Oranje-Nassau. 

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (CC BY-SA 4.0) via WikiMedia Commons

De grafkelder heeft drie gedeelten: de oudste direct onder het grafmonument van Willem van Oranje; daarachter de tweede grafkelder, die sinds 1822 in gebruik is; en sinds 2022 is een derde grafkelder opgeleverd, ten zuidoosten van de originele. De grafkelder is niet opengesteld voor publiek, maar in de Nieuwe Kerk is wel het grafmonument van Willem van Oranje te zien. 

De stad Delft heeft daarnaast een wandeling uitgezet van 2,5 kilometer die je laat kennismaken met de geschiedenis van de Oranjes in de stad. De Oranje Route gaat langs belangrijke plekken en gebouwen. De wandeling is ook beschikbaar als podwalk. 

4. Paleis op de Dam, Amsterdam

Het Koninklijk Paleis Amsterdam wordt voornamelijk gebruikt als ontvangstpaleis, bij staatsbezoeken en voor prijsuitreikingen. Wanneer de koning het niet gebruikt, is het voor het grootste deel van het jaar opengesteld voor het publiek, dat het paleis kan bezoeken met een audiotour. 

Julien Chatelain (CC BY-SA 2.0) via WikiMedia Commons

In de zeventiende eeuw werd het paleis gebouwd als stadhuis en als dusdanig ingehuldigd in 1655. Tot 1808 bleef het in gebruik als stadhuis, maar daarna werd het aan koning Lodewijk Napoleon – jongere broer van die andere, meer bekende Napoleon – aangeboden als paleis. Bij de inhuldiging van Willem I in 1813 werd het teruggegeven aan de stad als stadhuis, maar die wilde op haar beurt niet opdraaien voor de onderhoudskosten, waardoor het sinds weer 1815 een Koninklijk Paleis is. 

Koningin Beatrix tekende hier in 2013, net als koningin Wilhelmina in 1948 en koningin Juliana in 1980, de Akte van Abdicatie. 

5. Paleis Soestdijk, Baarn

In Baarn staat het voormalig woonpaleis van de koninklijke familie. In 1650 liet een Amsterdamse burgemeester het bouwen als jachthuis en zo’n 20 jaar later kocht stadhouder Willem III het, waarna het fervent gebruikt werd. Onder Franse invloed verloor de familie het jachthuis even, maar in 1815 kreeg de kroonprins – de latere koning Willem II – het jachthuis cadeau. Hij liet het verbouwen tot een echt zomerpaleis. 

Michele Ahin (CC BY-SA 3.0 NL) via WikiMedia Commons

Paleis Soestdijk werd pas voltijds bewoond vanaf 1937, toen prinses Juliana en prins Bernhard er hun intrek namen na hun huwelijk. Na de bevrijding werd Juliana koningin en het paleis de koninklijke residentie en het werkpaleis. Vanaf 1980, toen Beatrix koningin werd, was het geen koninklijke residentie of werkpaleis meer, maar prinses Juliana en prins Bernhard bleven er wonen tot hun dood in 2004. Sindsdien heeft het Koninklijk Huis niet veel behoefte getoond om het moeilijk te beveiligen paleis te gebruiken en werd het periodiek opengesteld voor het publiek. 

Sinds 2017 worden er van tijd tot tijd activiteiten georganiseerd, zoals de zomeravondconcerten, een reizend restaurant of open dagen van de Boomgaard & Kwekerij. 

6. Podwalks Het verhaal van Nederland: Oranje-Nassau

De podwalks van Het verhaal van Nederland over de Oranjes brengen je in enkele wandelingen van 4 tot 7,5 kilometer in heel Nederland in contact met de geschiedenis van het Koninklijk Huis, van het ontstaan van de Oranjedynastie tot aan koning Willem-Alexander. Daan Schuurmans neemt je mee terug in de tijd. 

De podwalks zijn GPS-gestuurd en kun je dus alleen beluisteren wanneer je op locatie bent. Daarvoor dien je de app Het verhaal van Nederland te downloaden. De podwalks brengen je op acht plekken in het land: Breda, Buren, Den Haag, Leeuwarden, Den Helder, Baarn, Apeldoorn en Willemstad. Meer informatie vind je terug op de website van Het verhaal van Nederland.