Klaar voor bult en bocht met de schokdemper

De vering van de camper zorgt ervoor dat tijdens het rijden niet iedere oneffenheid in het wegdek een-op-een wordt doorgegeven aan de inzittenden. Daarvoor is voldoende veerweg nodig. De oplettende camperaar of het onderhoudsbedrijf van de camper zal een doorgezakte vering tijdig opmerken en zwaardere veren, hulpveren of luchtbalgen monteren. Zo blijft de veerweg in staat om een oneffenheid te verwerken. 

Maar dan zijn we er nog niet: met slechte, of versleten schokdempers zal de camper als een stuiterbal over hobbels gaan of rijgedrag vertonen van een dronkenman. Op YouTube zijn vermakelijke maar vooral verontrustende filmpjes te vinden van auto’s zonder schokdempers. 

Schokdempers werken hydraulisch, met olie. Als in een fietspomp beweegt een zuiger aan een stang door een holle buis, die is gevuld met olie, die bij het in- en uitveren door gaatjes in de zuiger wordt geperst. De weerstand die de olie daarbij ondervindt, bepaalt de demping van de schokbreker. Een simpel principe, maar een complexe materie, omdat de schokdemper onder veel verschillende condities optimaal moet functioneren. 

Dwarsstabilisatoren 

Als een wiel een hobbel zoals een verkeersdrempel tegenkomt, moet de demping minimaal zijn om het wiel soepel in te laten veren. Zonder demping zou het wiel echter doorspringen en contact met het wegdek verliezen. Dus moet de ingaande beweging zodanig worden gedempt dat het wiel na de drempel weer snel naar beneden kan gaan. De uitgaande beweging moet vervolgens ook worden gedempt, zodat de camper zelf niet omhoog stuitert. Bij elke snelheid en hobbel is de optimale ingaande en uitgaande demping dan weer anders.  

Daarom is bij vrijwel alle schokdempers de ingaande en de uitgaande demping verschillend en neemt de dempende werking toe bij snellere in- en uitgaande beweging van de schokdemper. Alles met de bedoeling om het comfort te optimaliseren en het contact met het wegdek te behouden. 

Een tweede functie van schokdempers is om de opbouw van de camper stabiel te houden bij dwarswind en bij het passeren of gepasseerd worden door andere grote voertuigen. Dwarsstabilisatoren bij een of beide assen helpen daarbij, maar ook dat zijn veren die demping vragen en ook die functie moet worden vervuld door de schokdempers. Die relatief langzame schommelbewegingen vragen evenals de duikbeweging bij sterk remmen of plotselinge richtingsverandering een sterke demping en dat is moeilijk te combineren met een comfortabele demping bij hobbels in het wegdek.  

Olielekkage 

Voor een goed wegcontact van de banden is dus een relatief zwakke demping nodig, terwijl voor een stabiele positie van de camperopbouw een zware demping de voorkeur heeft. De optimaal werkende schokdemper zal dus altijd een compromis zijn, rekening houdend met het gewicht van de camper en de positie van het zwaartepunt. 

De schokdemperfabrikanten specificeren daarom voor elke auto schokbrekers die wat betreft eigenschappen een zo goed mogelijk compromis vormen. Omdat basisvoertuigen voor campers vaak bussen zijn die in relatief korte tijd veel kilometers maken en de camperfabrikanten geen extra kosten willen maken, zijn de schokdempers onder de camper vaak niet de beste keuze. Uitzonderingen daarop zijn sommige luxe liners op basis van het chassis van een touringcar en sommige campers met een AL-KO-chassis. 

De camperaar die grotere reizen maakt en in landen komt waar de kwaliteit van wegen en paden minder is, kan met slijtage van de schokdemper of zelfs olielekkage te maken krijgen. De dempende eigenschappen nemen dan af. Bij hoge temperaturen en bij oudere campers kan de demping ook verminderen door veroudering van de olie. Het comfort op slecht wegdek en over drempels lijkt wat te verbeteren, maar de demping van slinger- en schommelbewegingen neemt sterk af. Doordat het geleidelijk verloopt, wordt dit vaak niet opgemerkt, maar de wegligging en stuureigenschappen worden echt slechter. 

Vervangende schokdempers 

Als de schokdempers aan vervanging toe zijn is, rijst de vraag of de demping op hobbels en drempels comfortabeler kan en de demping van slinger- en schommelbewegingen sterker. Inderdaad bestaan er schokdempers die de demping van snelle en langzame in- en uitgaande bewegingen afzonderlijk regelen. Er zijn zelfs actieve systemen die met sensoren het wegdek en de veerbeweging registreren en de demping daarop afstemmen. Deze peperdure systemen worden echter alleen in de racerij en voor upper class automobielen toegepast. 

Maar er zijn andere mogelijkheden. Het bedrijf Carsupport in Krimpen aan den IJssel levert vervangings- en hulpveren voor campers die na belading onvoldoende veerweg overhouden, maar ziet ook dat de eigenschappen van seriematig gemonteerde schokdempers tekortschieten. Directeur Steven Schmidt ging daarom in zee met de gepatenteerde technologie van KONI in Oud-Beijerland, waarmee hij beter aan de wensen van de camperaar kan voldoen. Project-engineer Kees van Houwelingen van KONI en Frank Biesheuvel, bij het bedrijf verantwoordelijk voor de aftermarket, leggen uit hoe het werkt. 

De FSD-demper (frequency selective damping) stemt de karakteristiek af op de frequentie van de in- en uitgaande beweging. In de demper blijven bypass-gaatjes open bij hoogfrequente bewegingen, zoals bij gaten, hobbels en korte drempels. Dan blijft de demping laag en de vering dientengevolge comfortabel. 

Bij laagfrequente bewegingen sluiten die bypasses en wordt de demping zwaar, zodat slinger- en schommelbewegingen van de grote zware opbouw optimaal worden gedempt. De FSD-technologie wordt niet alleen in de racerij toegepast, maar ook in de zogenoemde KONI Special Active schokdempers, die geschikt zijn voor de vervangingsmarkt. 

Optimale verhouding 

Zo heeft de camper minder last van dwarswind, passerende touringcars en overhellen in bochten, kortom: een betere wegligging. Tijdens de NKC Camper Experience op het circuit van Zandvoort in 2016 werd een Hymer-integraal uitgerust met Carsupport-veren en optimaal afgestelde KONI-FSD-dempers, om zo de werking van zo’n systeem te demonstreren. Zie hiervoor Kampeerauto 9-2016. Koni heeft inmiddels voor veel campers op een standaardtestparcours een optimale afstelling van de FSD-dempers gevonden en levert die voor de vervangingsmarkt. 

Maar er zijn meer aanbieders van schokdempers voor campers op de markt, zoals Bilstein, een Duits bedrijf met een goede reputatie in de schokdemperwereld. Recent introduceerde Bilstein de B6 Camper en B6 Camper Advanced.

Verkoopmanager Alexander Jentjens van importeur KSC in Venlo legt uit dat ook dit systeem is gericht op een optimale verhouding tussen comfort en rijgedrag. In de Advanced gebruikt Bilstein de gepatenteerde, DampMatic-technologie, waarbij de snelheid van in- en uitgaande bewegingen bepalend is voor de karakteristiek. Daarbij opent een bypass bij korte hobbels voor een goed comfort en sluit de bypass voor een steviger demping bij tragere slinger- en schommelbewegingen. 

Voor de optimale afstelling gebruikt Bilstein een afgesloten testparcours en het circuit de Nürburgring. Bilstein levert dempers voor alle uitvoeringen van de Ducato-familie vanaf 2006. Geoptimaliseerde B6 Camper-dempers voor andere basisvoertuigen van onder andere Volkswagen, Mercedes en Ford zijn in ontwikkeling. 

Wie geen prijs stelt op deze aangepaste speciale schokdempers, kan behalve bij KONI en Bilstein ook bij andere merken terecht voor al dan niet verbeterde vervangingsdempers. Ook deze dempers zijn binnen hun beperkingen geoptimaliseerd voor elk type basisvoertuig en kunnen leiden tot een verbeterd weggedrag. Altijd moet exact het originele onderdeelnummer van de schokdemper of de uitvoering van het basisvoertuig worden gespecificeerd, om het goede product uit de ellenlange onderdelenlijsten te kunnen kiezen.