Handige camperbagage: de omvormer

Los van het voltage is er nog een belangrijk verschil tussen accuspanning en netspanning: bij de accu is sprake van gelijkspanning, waarbij de stroom constant van plus naar min loopt, bij 230 volt wisselspanning daarentegen gaat de stroom in een voortdurend golvende beweging heen en weer. Bovendien is er een groot verschil in stroomsterkte: een apparaat van 230 watt trekt bij 230 volt slechts 1 ampère, bij 12 volt loopt de stroom voor dit apparaat op tot 19 ampère en dat is fors. Een omvormer kan de gelijkspanning van 12 volt op drie manieren omzetten in een wisselende 230V-spanning: als een blokgolf, als een gemodificeerde sinus of als een zuivere sinus. Bij een blokgolf springt de spanning in één klap van de ene naar de andere kant, bij een gemodificeerde sinus gaat dit in stapjes en bij een zuivere sinus gaat dit in een vloeiende beweging, net als bij normale netspanning. De laatste twee zijn het meest gangbaar in de camper.

Koelribben

Alleen omvormers met een zuivere sinus zijn geschikt om elk type apparaat op aan te sluiten. Dit geldt niet voor omvormers met een gemodificeerde sinus: elektronica in sommige apparaten kan niet met deze getrapte vorm omgaan en apparatuur raakt hierdoor mogelijk beschadigd. Voorbeelden van apparaten die defect kunnen raken, zijn inductieladers van elektrische tandenborstels, acculaders van elektrische fietsen of gereedschap, televisies, transformatoren van halogeenverlichting en koelkasten en airco’s met een vloeistofpomp. Opladers van laptops, telefoons en dergelijke, verlichting en elektrische apparaten zonder elektronica functioneren daarentegen in principe wel probleemloos. Bij twijfel kan de handleiding of de leverancier uitsluitsel geven.

Foto: Door Michiel1972 op de Nederlandstalige Wikipedia

Omvormers tot circa 200 watt zijn meestal voorzien van een stekker die in de 12Vcontactdoos past, zwaardere omvormers worden meestal met de zwarte en rode draad rechtstreeks op de accu aangesloten. Voor het aansluiten en inbouwen van omvormers gelden richtlijnen en voorwaarden, zoals een maximale lengte en minimale dikte van de kabels. Lichte omvormers hebben vaak koelribben, zwaardere zijn doorgaans voorzien van een ventilator, die echter zelf ook weer wat stroom vraagt en waarmee het verlies op ongeveer 10 procent komt. Zorg dat het maximumvermogen niet wordt overschreden. Signalen als een brommend geluid en beeldstoringen kunnen duiden op overbelasting en oververhitting van de omvormer.

Accucapaciteit

Bij de keuze voor een omvormer is het van belang om na te gaan of een gemodificeerde sinus volstaat, of dat deze zuiver moet zijn. Verder moet het vermogen van de omvormer in watt hoger zijn dan het totale vermogen van de aan te sluiten apparaten. Omdat een omvormer een piek bij het inschakelen van apparaten wel kan verdragen, maar mogelijk niet als al deze apparaten tegelijk worden ingeschakeld, is het raadzaam geen contactverdeeldoos met een hoofdschakelaar te gebruiken. Het totale vermogen is overigens te beperken door kritisch te zijn bij de aanschaf van apparatuur. Zo is er tegenwoordig de Campeo, de campingvariant van de Senseo, die 700 watt vraagt in plaats van 1.450 watt. Wel duurt het opwarmen navenant langer. Een alternatief kan een Café Duo zijn, die slechts 400 watt gebruikt. Verder is de grootte van de boordaccu’s bepalend. Het vermogen van de omvormer in watt mag maximaal vijf keer de capaciteit van de accu in ampère-uur bedragen. Dus op twee boordaccu’s van samen 200 Ah kan een omvormer worden aangesloten van maximaal 1.000 watt.

Energietoevoer in de camper

Bij een doorlopend gebruik van een koffiezetapparaat lopen de boordaccu’s natuurlijk enorm snel leeg. Een rekenvoorbeeldje: een apparaat van 600 watt gebruikt een stroom van 600 gedeeld door 12 volt is 50 ampère, nog los van het verlies bij het omvormen. Boordaccu’s van 200 Ah, die slechts tot de helft mogen worden ontladen, houden het leveren van deze stroom slechts twee uur vol: 100 Ah gedeeld door 50 A. Niemand zet zo lang koffie, maar het laat wel zien hoe beperkt de capaciteit van een accu is. Bij intensief gebruik van de omvormer is het dan ook van groot belang dat de boordaccu’s een regelmatige energietoevoer hebben, uit bijvoorbeeld zonnepanelen of brandstofcellen.

De goedkoopste, omvormers met een gemodificeerde sinus met 12V-stekker zijn in diverse webshops en kampeerwinkels al voor enkele tientjes verkrijgbaar, de prijs voor een zwaardere uitvoeringen met aansluitkabels ligt rond de honderd euro. Voor dat geld heb je ook een kleine omvormer met een zuivere sinus. Voor zwaardere loopt de prijs op tot enkele honderden euro’s. En voor wie geen zin heeft in al het rekenwerk, is weer een keer ouderwets filterkoffie opschenken altijd een oplossing…

Dit artikel verscheen in een andere vorm in Kampeerauto nr. 3 2015. 

Bekijk de video om te zien hoe een stroomuitgiftepunt werkt: