De accumonitor: meten is weten

De meeste campers hebben een paneeltje, waarop met metertjes of ledjes wordt aangegeven hoe het staat met de inhoud van de tanks en wat de accuspanning is. De hoogte hiervan geldt dan als maat voor de nog beschikbare energie, uitgedrukt in een percentage. Dit is echter maar een heel grove indicatie, omdat de hoogte van de spanning niet alleen afhankelijk is van de restcapaciteit van de accu, maar ook van de hoeveelheid stroom die op dat moment wordt afgenomen. Pas als de accu enkele uren in rust is geweest, geeft de spanning een betrouwbare indicatie.

Shunt

Een veel beter inzicht in de nog beschikbare hoeveelheid energie geeft de accumonitor. Dit apparaat meet doorlopend de stroom die in en uit de accu gaat en rekent dit om naar het aantal ampère-uren (Ah). Bij het laden wordt dit aantal ampère-uren bij de beschikbare capaciteit opgeteld, bij het verbruik wordt dit afgetrokken. De accumonitor toont de capaciteit in procenten. Als de accu geheel volgeladen is, wat de accumonitor meet aan de hand van de accuspanning, stelt het apparaat de lading vast op 100 procent. De uitleesunit geeft niet alleen aan welk percentage van de capaciteit nog beschikbaar is, maar ook het aantal verbruikte Ah’s sinds de laatste volledige lading; de stroom die op dat moment in of uit de accu gaat; de accuspanning; en de tijd die de accu onder de huidige condities nog mee kan. De stroom wordt gemeten door vlak bij de accu in de dikke minkabel een zogeheten shunt te plaatsen, een weerstand met een vaste, lage waarde. Het spanningsverlies dat over deze shunt ontstaat, is evenredig met de stroom die door de shunt gaat, en dus in of uit de accu gaat. Een veel gebruikte shunt is geschikt voor maximaal 500 ampère en geeft daarbij een verlies van 50 millivolt, ofwel 0,05 volt. Volkomen verwaarloosbaar bij een accuspanning van 12 volt.

Diepste ontlading

De meting is zeer nauwkeurig en geeft de camperaar op elk moment inzicht in het stroomverbruik in de camper. Ook het spookverbruik door apparaten op stand-by te zetten komt zo aan het licht. Een verbruik van 0,5 ampère als de verlichting en televisie uit staan is geen uitzondering en dat is toch 12 Ah in een etmaal. Om langer zonder laadpaal te kunnen, is het dus handig om bijvoorbeeld voor het slapen gaan via de accumonitor te controleren of er nog iets onnodig stroom gebruikt. De meeste accumonitoren verzamelen ook nog gegevens over het gebruik van de accu. Bijvoorbeeld het aantal laadcycli, het totaal via de accu geleverde aantal ampère-uren, of de ooit opgetreden diepste ontlading, et cetera. Deze gegevens zijn via het display op te roepen. Voor de echte freaks bestaan er ook nog modellen met een aansluiting voor een pc, waarmee de verzamelde informatie nog verder geanalyseerd kan worden.

Hoofdschakelaar

Inclusief shunt, kabels en een installatiehandleiding, kosten accumonitoren 120 tot 250 euro, vaak afhankelijk van het aantal mogelijkheden dat het apparaat biedt. Een beetje doe-het-zelver kan de accumonitor zelf installeren. De meeste apparaten zijn 70 bij 70 millimeter, met een inbouwdiepte van 40 millimeter, dus daar is altijd wel een makkelijk bereikbare plek voor te vinden. Het lastigste zal nog zijn om de bedrading tussen de monitor en de accu uit het zicht door de camper te vlechten. De dealer kan de monitor ook installeren en als dit gebeurt bij de aanschaf van de camper, waarbij ook andere zaken moeten worden geïnstalleerd, zullen de kosten zeker meevallen.
Tip: sluit de voeding van de accumonitor via een zekering direct op de accu aan, dus buiten de hoofdschakelaar om. Dan blijft hij ook werken als de camper in de stalling staat en blijft zichtbaar of alle verbruikers zijn uitgeschakeld, ook apparaten die buiten de hoofdschakelaar werken. Het eigen verbruik van de accumonitor bedraagt slechts enkele milliampères, wat in het niet valt bij de zelfontlading van de accu.

Wat de accumonitor moet weten

Voor de goede werking van de accumonitor moet de gebruiker een aantal parameters instellen.

Capaciteit

Gedurende hoeveel uren een accu een bepaalde stroom kan leveren, is maatgevend voor de capaciteit van de accu. Deze wordt dan ook uit gedrukt in ampère-uur (Ah). Een volledig geladen huishoudaccu van 80 Ah kan 20 uur lang een stroom van 4 ampère leveren.

Peukert-exponent

De capaciteit van een accu neemt af naarmate de afgenomen stroom groter wordt. De zogeheten Peukert-exponent is de factor die de accumonitor nodig heeft om dit effect in de berekening van de beschikbare restcapaciteit van de accu mee te nemen. De exponent moet meestal worden opgevraagd bij de leverancier van de accu.

De temperatuur

De capaciteit van een accu neemt af naarmate de temperatuur daalt. Wintercamperaars doen er goed aan om de huishoudaccu in een enigszins verwarmde ruimte op te stellen. Op sommige accumonitoren is een sensor aan te sluiten, zodat ook de temperatuur in de berekening wordt meegenomen.

Laadefficiëntie

Bij het laden van een accu treedt verlies op en de laadefficiëntie neemt af naarmate de accu ouder wordt. Normaal ligt de efficiëntiefactor rond de 95 procent.

Alarm bij bereiken minimum

De meeste accu’s mogen 20 tot 50 procent worden ontladen. Verder kan wel, maar dat bekort het aantal mogelijke laadcycli, ofwel de levensduur. De accumonitor kan daarom een alarm afgeven als de minimaal beschikbare capaciteit is bereikt, of via een contact de belasting uitschakelen.

Spanningsbewakingen

De accumonitor controleert ook via spanningsmeting de goede werking van de installatie. Zo zijn er in de regel alarmniveaus voor een te hoge spanning bij het laden of een te lage spanning bij het ontladen van de accu in te stellen.

Dit artikel verscheen in een andere vorm in Kampeerauto nr. 7 2015

Klussen aan de camper: zo kun je zelf de huishoudaccu vervangen.

Bekijk hieronder hoe je een lege startaccu oplaadt: