Roetfilter

Vanwege de onvolledige verbranding van diesel ontstaat roet. Om te voorkomen dat al deze roet de lucht in wordt geblazen is bij dieselvoertuigen vanaf bouwjaar 2011 het roetfilter verplicht. Roetfilter is een vereenvoudigde benaming van de Diesel Partikel Filter (DPF). Dit mechanisch filter reduceert de uitstoot van roetdeeltjes met zo’n 95%. Diesels met een Euronorm 5 en 6 voldoen hiermee aan de Europees gestelde uitstootnormen.

Werking van roetfilter

De roetdeeltjes die in het filter worden opgevangen maken dat het roetfilter op den duur verzadigd raakt. De drukverschilsensoren, 1 voor en 1 na het filter, monitoren de mate van vervuiling. Bij een verstopping van circa 45% wordt aan het motormanagement (ECU) doorgegeven dat het roetfilter gereinigd moet worden. Tijdens het rijden wordt dan het zo genoemde regenereren gestart. 

Regenereren

Succesvol regenereren stelt als voorwaarden dat de uitlaatgastemperatuur een kwartier lang stijgt tot boven de 550 °C. Op deze hoge temperatuur verbranden de roetdeeltjes en blijft er as achter. De ECU kan de temperatuur indien nodig beïnvloeden door extra diesel of toevoeging in te spuiten en het toerental te verhogen. Het brandstofverbruik kan dan tijdelijk 30% toenemen, maar dit regeneratieproces voltrekt zich meestal onopgemerkt en volledig automatisch.

Het kan gebeuren dat het regeneratieproces vroegtijdig wordt afgebroken vanwege het stilzetten van de camper waardoor de temperatuur te laag wordt. Dit is niet erg, tijdens de volgende rit wordt een nieuwe poging gedaan. Mislukt dit een aantal keer dan kan een oranje waarschuwingslampje* op het dashboard aangeven dat het regeneratieproces volledig doorlopen moet worden. Dit kan tijdens een voldoende lange rit of uw onderhoudsgarage voert een geforceerde regeneratie uit. Daarna zou het waarschuwingslampje weer moeten verdwijnen.

Hoe vaak regenereren?

De rijomstandigheden zijn bepalend voor hoe vaak regenereren nodig is, maar gebeurd gemiddeld genomen iedere 400 tot 1000 km. Voornamelijk rijden in stadsverkeer betekend vaker regenereren, veel rustig gereden snelwegkilometers minder vaak. Daarnaast zijn er vele andere factoren die invloed kunnen hebben op de volledigheid van de verbranding in de motor en dus op de uiteindelijke roetvorming. Laat daarom tijdens elke onderhoudsbeurt de ECU uitlezen, dat geeft inzicht in de regenereer-geschiedenis en eventuele storingen in het brandstof- en uitlaatsysteem.

Het beste is de dieselmotor te gebruiken waarvoor hij in beginsel is ontworpen: veel kilometers maken, bij voorkeur gelijkmatig op de snelweg zodat deze goed op bedrijfstemperatuur komt. Je hebt in die omstandigheden dan ook nauwelijks omkijken naar het roetfilter.

Roetfilter vervangen

Tijdens het regenereren verbranden de roetdeeltjes en blijft er as achter. Een deel van deze as zal door de luchtdruk het filter verlaten maar het andere deel blijft achter. Die as is van invloed op de hoeveelheid roet die in het filter opgevangen kan worden voordat regenereren weer nodig is. Het regenereren zal steeds frequenter nodig zijn totdat het onvermijdelijk is om de roetfilter te demonteren zodat hij kan worden schoongemaakt of vervangen.

Roetfiltermelding

* Een brandend oranje waarschuwingslampje kan ook verwijzen naar storingen in andere delen van het verbrandingssysteem. Blijft deze branden dan zal uitlezen van ECU opheldering geven. Bezoek aan garage is zeker noodzakelijk wanneer naast dit signaal ook vermogensverlies optreed. Om schade aan de motor te voorkomen kan deze in bescherming genomen worden wat merkbaar is aan een lager motorvermogen.

Wanneer de rijomstandigheden niet optimaal zijn terwijl regenereren noodzakelijk is, kan ook het waarschuwingslampje gaan branden. Daarmee wordt kenbaar gemaakt dat het wenselijk is om te blijven rijden zodat het regeneratieproces volledig doorlopen kan worden.

Zo lees je bijvoorbeeld in de handleiding van een Ducato de volgende verklaring bij het DPF waarschuwingslampje:

DPF (ROETFILTER) WORDT SCHOONGEMAAKT (voor bepaalde versies/markten).
Het (gele) lampje gaat branden wanneer de contactsleutel naar de stand MAR wordt gedraaid, maar het moet even later doven.
Het lampje gaat continu branden om de bestuurder te waarschuwen dat het DPF-systeem bezig is met het verwijderen van de opgehoopte vervuilende deeltjes (roet) middels regeneratie. Wanneer het waarschuwingslampje gaat branden, verschijnt er een specifiek bericht op het display (voor uitvoeringen/markten, waar voorzien).
Het lampje zal niet bij elk DPF-regeneratie branden, maar alleen als de rijomstandigheden zodanig zijn dat de bestuurder hiervan op de hoogte moet worden gebracht. Het lampje dooft wanneer met het voertuig wordt gereden tot het regeneratieproces is afgerond. Dit proces duurt doorgaans ongeveer 15 minuten. De optimale omstandigheden om het proces te voltooien worden bereikt door te rijden aan 60 km/h en met een toerental van meer dan 2000 tpm. Als dit waarschuwingslampje gaat branden, wijst dit niet op een storing en hoeft het voertuig dus niet naar een garage te worden gebracht.

Roetfiltertest APK

Wanneer een camper af-fabriek is voorzien van een roetfilter, spreekt men ook wel over een gesloten roetfilter. Tot 1 januari 2023 werd tijdens de APK enkel visueel beoordeel of het roetfilter in het uitlaatsysteem aanwezig is, het functioneren werd niet gecontroleerd.

Een test met de 'deeltjesteller' is onderdeel van de apk-keuring. De deeltjestest geldt voor alle diesel voertuigen waarbij de RDW een ‘JA’ heeft geregistreerd achter het kentekengegeven V.6: ’Af fabriek roetfilter APK’.

Deze test zal beoordelen of de uitstootwaardes aan de geregistreerde uitstootnorm voldoen. De camper slaagt voor de roetfiltertest als de uitstoot onder de 1 miljoen deeltjes per cm3 blijft.

De APK-deeltjestest wordt uitgevoerd door meting van het aantal roetdeeltjes in de uitlaat van een dieselauto bij een stationair draaiende motor. De test met de deeltjesteller mag onder alle condities worden uitgevoerd, dus bijvoorbeeld zowel bij koude als bij warme motor. De test begint met een periode van 15 seconden voor de stabilisatie van het meetsignaal gevolgd door een registratietijd van minimaal 15 seconden. De registratietijd mag worden opgedeeld in meerdere perioden. Indien de gemeten waarde direct bij aanvang van de meting oploopt tot meer dan tweemaal de afkeurnorm, mag de meetprocedure direct worden afgebroken en is de test niet met goed gevolg doorlopen.

Een niet of onvoldoende functionerend roetfilter zal aan het licht komen. Alleen voor campers met een defect of afwezig roetfilter volgt een afkeur. Wie reparatie of herplaatsing van een roetfilter te duur vindt, kan onder voorwaarden zijn roetfilter afmelden bij de RDW. Je betaalt dan voortaan wel de extra fijnstoftoeslag op de motorrijtuigenbelasting. Een ander gevolg kan zijn dat de camper in een andere Emissieklasse valt en daarmee buiten milieuzones moet blijven.

Roetfilter verwijderen

Verwijderen van het roetfilter is niet zomaar toegestaan. Niet alleen omdat dit schade aan het milieu toebrengt. De RDW stelt hiervoor bepaalde eisen, namelijk:

• Personenauto's met een datum eerste toelating van voor 1 januari 2017.
• Andere voertuigen met een datum eerste toelating van voor 1 januari 2012 waarvan de uitstoot van deeltjes is gemeten in gram/kilometer (g/km).
• Andere voertuigen met een datum eerste toelating van voor 31 december 2013 waarvan de uitstoot van deeltje is gemeten in gram/kilowattuur (g/kWh).

Voldoet de camper aan bovenstaande, dan zal de verwijdering van het roetfilter door de RDW geregistreerd moeten worden. Dat kan online op de website van RDW.

Retrofit roetfilter

Je kunt je dieselcamper ook achter af nog voorzien van een roetfilter. Men spreekt dan over een open roetfilter of retrofit. Hiermee help je het milieu aanzienlijk. Dit kan alleen niet achteraf in de voertuiggegevens worden verwerkt. En zal dan ook niet van invloed zijn op fijnstoftoeslag of Euroklasse van de camper.