De eerste week werken met en voor ouderen in Moldavië

Aankomst in Străşeni, Moldavië - zondag 4 september
Vanaf de grens is het circa tachtig kilometer rijden naar Străşeni. Het wegdek is op vrijwel de hele route redelijk, op een paar kilometer onverhard na. Gelukkig was het droog zodat Ernst onze camper kundig langs de droge kuilen wist te manoeuvreren. Het landschap spreekt hier niet tot de verbeelding. Grote percelen vol verdroogde zonnebloemen, veel mais en andere granen. De staat van onderhoud of afbouw van huizen verschilt heel sterk. Krotten staan naast prachtige huizen met goed onderhouden tuinen. Ook zijn er veel onafgebouwde huizen. Later vernamen we dat veel Moldaviërs in het buitenland werken om geld te verdienen en dan terugkeren naar Moldavië om verder te werken aan de bouw van hun huis, waar ze dus slechts enkele maanden per jaar wonen. De verschillen tussen arm en rijk zijn extreem groot, waarbij er bijna geen sprake is van een middenklasse. Maar hoe armoedig een dorp ook lijkt, ieder dorp heeft een prachtige perfect onderhouden kerk met een verzameling van kruisbeelden en heilige huisjes.

Campings zijn er in Moldavië niet of nauwelijks. Daarom staan wij de komende twee weken met onze campers op een bewaakt parkeerterrein bij een garagebedrijf. Overigens met bijbehorende waakhond die de eerste paar dagen nog regelmatig naar onze enkels blafte, maar op een gegeven moment doorhad dat er bij onze groep wel wat eten te halen viel waardoor hij zo mak werd als een lammetje. Op het parkeerterrein is stroom, water en kan zowel het chemisch toilet als grijs water geloosd worden. We werden welkom geheten door de eigenaar van het bedrijf en door Katja; de manager van het Day Care Centre. Volgens goed Moldavisch gebruik ontvingen alle vrouwen een roos. Ook kregen we van de eigenaar en Katja een fles champagne. De sfeer zat er die dag al snel goed in.

Dag van de “Open Deur” in het Day Care Centre - maandag 5 september

De dag van de "Open Deur" was onbeschrijflijk. Maar ik ga het toch proberen. Wat zijn wij hartelijk, warm en liefdevol ontvangen op het Day Care Centre (DCC)! We werden eerst allemaal opgehaald vanaf de camperparking en naar het DCC gebracht. Het was mooi weer, dus de ouderen (zowel bezoekers van het DCC als bewoners van het verpleegtehuis) en de stafleden zaten of stonden allemaal buiten. Er werd luid geapplaudisseerd zodra we uit het busje stapten. Na het nuttigen van breekbrood met zout (een Moldavisch gebruik bij welkomstceremonieën) werden we welkom geheten door de directrice van het DCC; Veronica. In haar toespraak gaf zij aan welke betekenis de support van de betrokken Nederlanders, de EU en andere sponsoren heeft voor de totstandkoming en instandhouding van deze voorziening. Daarna arriveerde de burgemeester van Străşeni en ook zij gaf een mooie toespraak. Tot slot nam onze reisleider Jan het woord, waarna er op Moldavische muziek gedanst en gezongen werd. Wat was het een vrolijke boel en voelden we ons welkom!

Vervolgens werden we in groepjes verdeeld en kregen we een rondleiding door het Day Care Centre van Katja en Vlada (manager van het naastliggende verpleegtehuis). Er waren ook activiteiten te doen en te zien, zoals bezigheidstherapie, dansles en het bakken van een lokale lekkernij. Ook namen Katja en Vlada ons mee voor een rondleiding door Străşeni. Het was een mooie dag met emotionele momenten, die afgesloten werd met een heerlijke warme lunch in het DCC. 

Een van de stafleden vertelde ons dat de oorlog in Oekraïne, zeker in het begin, voor veel onzekerheid had gezorgd en dat de meeste Moldaviërs hun koffers al klaar hadden staan in de gang. Na verloop van enkele weken zwakte die onzekerheid wat af en ging men over tot de orde van de dag. Zij vertelden ook dat de gasprijzen extreem hoog, en de voorraden beperkt, zijn. Dat zou op termijn kunnen betekenen dat het DCC en verpleegtehuis zouden moeten sluiten. Want wanneer er geen gas is, is er ook geen verwarming. Met winters van gemiddeld -17 graden en slecht geïsoleerde voorzieningen is het dan niet meer leefbaar. Spannende tijden dus. Tenslotte gaf ze aan erg blij te zijn met onze hulp en ze sprak de hoop uit dat de rijke Moldaviërs zich geroepen zullen voelen om voor hun eigen ouderen te gaan zorgen. Zeker als ze zien dat een groep Nederlanders 2.000 kilometer rijdt om dat vrijwillig te doen.

Klussen in huisjes van ouderen in de omgeving van Străşeni - 6 t/m 8 september
Voor de volgende drie dagen werden we in groepjes verdeeld om te klussen in de huizen van ouderen, met hen op excursie te gaan met de camper en/of te helpen in het DCC/verpleegtehuis. Ernst en ik werden voor de eerste week ingedeeld om samen met twee andere groepsleden en twee meiden van het Home Care Team te klussen in het huisje van Emilia. 

Het verhaal van Emilia
Emilia is 74 jaar. Ze heeft gestudeerd aan de Pedagogische School en is tot aan haar pensioen werkzaam geweest als lerares op een basisschool. Ze woont alleen, is al heel lang weduwe en heeft geen kinderen. Emilia heeft gezondheidsproblemen, ze loopt moeilijk omdat haar benen geopereerd zijn en ze diabetes heeft. Met een pensioen van slechts 80 euro per maand is haar financiële situatie niet best. Want ook al ligt de levensstandaard in Moldavië een stuk lager dan in Nederland, kun je met 80 euro ook daar niet veel doen. 

Het huis van Emilia is in armoedige staat en heeft onderhoud of reparatie nodig om een basis wooncomfort te benaderen. De voordeur kan niet dicht en er zit geen slot in, de stoof die haar in de winter van warmte moet voorzien is kapot, ze heeft geen bed maar slaapt op een versleten bank, enkele ruiten in deuren en ramen zijn kapot, de boeidelen ontbreken en er hangen geen gordijnen. Er was wel stromend water, maar dit bestond uit een losse slang met een emmer eronder. Het toilet is buiten en bestaat uit een hokje van OSB met een gat in de grond. Er ligt geen vloerbedekking maar kaal hout of beton. Ook lekt het dak omdat er asbestplaten naar beneden geschoven waren en niet goed aansloten. Verder ligt overal veel rommel, zowel in huis als buiten in de tuin.

Dus toen wij met zijn vieren de eerste keer aankwamen bij Emilia waren we nogal ontdaan en aangeslagen van wat we aantroffen. Na overleg met welke werkzaamheden we het best konden beginnen zijn we dan ook direct begonnen. In drie dagen tijd werd: de woonkamer leeggehaald, de kozijnen en deuren schoongemaakt, de vloeren geveegd, scheuren in de wanden gerepareerd, de voordeur afgehangen en voorzien van hang- en sluitwerk, boeidelen gemonteerd, de stoof gerepareerd, wanden voorgestreken en blauw geverfd (daar schijnen vliegen een hekel aan te hebben), plafond en kozijnen geschilderd, een wastafel met afvoer geïnstalleerd, nieuwe ruiten pas gemaakt en gemonteerd en een linoleum op de vloer gelegd. Er zijn tevens nieuwe gordijnen opgehangen die door twee andere groepsleden waren genaaid. Ook kreeg Emilia een nieuw bed met een nieuw matras en beddengoed. 

Het verhaal van Ivan en zijn dochter

Enkele kilometers verderop was een tweede klusteam aan de slag bij Ivan en zijn dochter. Een van de groepsleden, Franc, schreef over de eerste klusdag het volgende:

“De opstart verliep moeizaam. Deels onwennigheid, maar ook een verschillende manier van werken /aanpak tussen de landenteams, en pech: er was ’s ochtends vroeg een blik verf in één van de auto’s van het centrum omgekiept. Gelukkig was het op een hard plastic ondergrond en was de schade in een half uur grotendeels weer hersteld.

We gingen aan de slag. Terwijl mijn makkers doorgingen met de inventarisatie van de werkzaamheden, nam ik "de plaats des onheils" op. Stel je een ruime lap grond voor, ik schat zeker 50 meter diep, met fruitbomen, wijnranken en een moestuin. Middenin een huisje. Alles gelijkvloers, al zou je het geen bungalow kunnen noemen. Drie kamers met lemen vloeren (15 cm hoogteverschil); geen stromend water; elektra die al vanaf de opengebarsten stoppenkast onveilig is te noemen; verwarmd met één kachel (verstopt met as én beroete kamer), die tevens het lemen bed verwarmt. Men heeft geen matras, omdat die warmte-isolerend werkt. Het toilethok siert de achtertuin, als je het al een hok kan noemen..: vier wandjes van asbest (is hier ongekend gangbaar en nog niet als gevaarlijk aangemerkt) en een paar vloerplanken die een gat in de vloer omlijsten. Daarop een emmer, waarvan de bedoeling zich makkelijk laat raden.

Vandaag hebben we eerst alle inventaris buiten gezet. Daarna bladders van de muren gehaald, aangeheeld en primer aangebracht. Vloeren ietwat geëgaliseerd en een buitentrap hersteld. Een onmogelijk zwaar samenstel van cement en stenen, maar verzakt vanwege de slechte aanleg en daardoor levensgevaarlijk. We verwachten dat de onze een jaartje mee kan gaan, omdat de ondergrond hier wegspoelt.

De bewoners; een vader (72) met een dochter die twee kinderen heeft die uit huis geplaatst zijn en zelf kampt met schizofrenie, zitten er in een mix van enthousiasme en spanning bij. Af en toe voeren ze wat afval af (naar de voor- of achtertuin) of halen water voor het aanmaken van de stuc en cement.

Ook het andere bouwteam is in een vergelijkbare setting terecht gekomen. Het tart voor ons elk gevoel voor menselijke waardigheid.”

Op excursie met alle campers en diverse ouderen - vrijdag 9 september

Vandaag zijn we met de hele groep en alle campers met diverse ouderen en begeleiders op excursie geweest naar het kasteel van Hîncești, Manuc Bei. Het herenhuis van Manuc Bei is een modern paleis met een lange historie. Het is ongeveer 200 jaar oud en heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog en het Communistische Regime veel te verduren gehad. Maar de laatste jaren is het kasteel mooi gerenoveerd. Via een ondergronds gangenstelsel (vluchtwegen en de toegang voor personeel en diensten) kwamen we in een even klein als interessant museum. Na het bezoek stapten we weer in de campers om even verderop te parkeren voor lunch in een pizzeria. Het was al met al een interessante en gezellige dag.

Op excursie met eigen groep naar de wijnkelders van Milestii Mici - zaterdag 10 september

We sluiten deze eerste week af met een ontzettend leuke excursie naar de ondergrondse wijnkelders van Milestii Mici. Dit staatsbedrijf werd opgericht in 1969 met als doel het opslaan, bewaren en rijpen van kwaliteitswijn. Het is gevestigd in een 200 jaar oude kalksteen mijn. De kelders hebben een lengte van zo’n 200 kilometer, waarvan 55 kilometer als wijnkelder in gebruik is. Het kalksteen in de wijnkelders houdt de vochtigheid constant op 85-95% en de temperatuur op 12-14°C. Hoe langer specifieke soorten rode wijn onder deze condities gehouden wordt, des te beter ze worden. Sommige wijnen liggen enkele decennia in de kelder alvorens ze verkocht worden. De wijncollectie bestaat voornamelijk uit rode wijn (70%), witte wijn (20%) en dessertwijn (10%). Er is 15 miljoen liter wijn opgeslagen. De oudste fles stamt uit 1973.

Met een treintje werden we door circa 5 kilometer tunnel vervoerd, tot zo'n 80 meter diepte. De rondleiding was erg interessant en de gids sprak goed Engels.

De excursie werd afgesloten met hapjes en een proeverij van 3 soorten wijn (een witte wijn, een rode wijn en, je raadt het al; een dessert wijn). Het eten werd muzikaal begeleid door een violist en een accordeonist, waarbij enkele groepsleden zelfs nog een dansje waagden.

Lees deel 1 van deze blogreeks.
Lees deel 3 van deze blogreeks.