/ Kennis / Camper & techniek / Elektra

Accu laden: zo werkt het

Hoe houd je je accu goed geladen? Wat komt er bij kijken? Na het lezen van dit artikel ken je de belangrijkste feiten.

Opladen van de accu

Een accu wordt opgeladen door een speciale acculader of laadregelaar. Daar vindt je er al gauw drie van in een camper: de dynamo (soms met booster), de acculader op de ‘walstroom’ van 230V en de solar-lader welke de laadstroom van de zonnepanelen reguleert. Daarnaast kan je eventueel nog laden met een stille brandstofcel, windenergie, een of een luidruchtiger aggregaat. De lader zorgt voor een specifiek patroon van aangeboden spanning en stroom om de accu goed en veilig te laden en draagt ook bij aan een langere levensduur. Dit laadpatroon, ook wel laadcurve genoemd, hangt af van het soort accu dat je hebt. Er zijn curves voor natte loodaccu’s, voor Gel- of voor AGM-accu’s en speciale voor LiFePO4 (LFP) accu’s. De lader moet altijd geschikt zijn voor de geïnstalleerde accu en daarop worden ingesteld. Oudere laders zijn lang niet altijd geschikt voor LFP accu’s. Het is in het algemeen geen probleem als er meerdere acculaders tegelijk actief zijn zoals bijvoorbeeld een zonnepaneellader en een acculader op stroom van de paal of van de dynamo.

Laadregelaar

Huidige laders hebben allemaal een laadpatroon van drie of meer stappen, waarbij de drie belangrijkste stappen zijn:

De Bulk-fase waarin er met maximale stroom snel geladen wordt, tot de accu zijn specifieke ‘absorbtiespanning’ bereikt heeft.
De Absorbtie-fase waarin met een vaste spanning (en geleidelijk afnemende stroom) de accu verder wordt volgeladen tot 100%. Deze fase heeft vaak een max. tijd afhankelijk het accutype.
De Float-fase. De accu wordt op een (iets lagere) vaste spanning gehouden, waardoor hij steeds vol geladen blijft. Bij LFP accu’s is deze fase meestal niet nodig. In dat geval wordt de tijdsduur ingesteld op ‘0’ of wordt een wat lagere spanning gekozen.

Sommige laders kan je met bluetooth geheel configureren en ze vertellen je ook over de toestand van het laadproces.

Laadsnelheid

Een vuistregel voor loodaccu’s (incl. AGM en GEL) is dat je niet sneller laadt dan met 20% van de capaciteit. Een 100Ah accu laad je dus het best met niet meer dan 20A. Dat is goed om te weten als je een nieuwe lader moet kopen. Verschillende laders gebruiken ook de temperatuur om het laadproces wat aan te passen. LiFePO4 (LFP) accu’s kunnen hoge laadstromen aan van meestal wel 100A of meer. Ook de laadstromen mogen meestal erg hoog zijn, zo kan je zeer snel laden. Dat vereist wel een geschikte lader met de juiste karakteristiek en stroomleidingen van voldoende dikte.

Rendement accu’s

Accu’s worden steeds verder doorontwikkeld waarbij er aanzienlijke verschillen zijn in het rendement. Het ene accutype kan je beter niet verder dan tot maximaal 50% ontladen, terwijl je de ander tot wel 90% of zelfs 100% kunt leegtrekken. Een juiste balans in ontladen en opladen is van wezenlijk belang voor de levensduur van de accu. Probeer een loodaccu nooit verder dan ongeveer 50% te ontladen en je wordt beloond met een veel langere levensduur. Als je de accu helemaal leeg laat lopen ben je misschien al onmiddellijk aan een nieuwe toe. Een LFP accu kan tot minstens 90% worden ontladen. Je haalt dus bijna twee maal zoveel stroom uit een schijnbaar even grote accu met dezelfde hoeveelheid Ah (Ampère uur). Bovendien heeft een LFP accu minder verlies bij het laden en ontladen, zodat het elektrisch rendement een stuk gunstiger is.

Booster

Moderne campers met een Euro-6 motor en sommige met een Euro-5 motor hebben een ‘intelligente dynamo’ (Smart Alternator). Deze geeft tijdens het rijden vaak onvoldoende spanning af om de huishoudaccu volledig te laden. Veelal wordt de startaccu tijdens het rijden niet direct tot 100% geladen, zodat tijdens het verminderen van snelheid of remmen de bewegingsenergie via de dynamo in de accu kan worden gestopt. Dat levert een kleine energiebesparing op, maar als gevolg daarvan wordt ook de huishoudaccu niet meer volledig opgeladen. Voor het optimaal laden van de huishoudaccu heb je dan een booster nodig die de dynamospanning opkrikt tot het gewenste niveau. Bij fabriekscampers kan deze ‘smart functie’ zijn uitgeschakeld of is er al een booster geïnstalleerd. Bij zelfbouwcampers moet de booster meestal nog geplaats worden. Zeker bij de moderne LiFePO4 accu’s heb je meestal ook zo’n booster nodig, die er dan tevens voor zorgt dat de laadstroom niet te hoog kan worden voor de bekabeling en de dynamo. Met een booster is het zelfs mogelijk bij relatief korte ritten de LFP-boordaccu weer snel vol te krijgen.

Laadtoestand van de accu

Hoe weet je nu hoe vol je accu is? Bij de meeste campers is de accumeter nog steeds een veredelde voltmeter die de spanning van de accu meet. Dat is helaas geen goede indicatie. Tijdens het laden is de spanning altijd hoger en lijkt de accu misschien al vol, terwijl het laden nog maar net gestart is. Als je bij een volle accu de waterpomp of de TV aanzet kan de spanning tijdelijk juist dalen waardoor de accu leger lijkt. Zodra je alles weer uit zet zal de spanning weer wat stijgen. Een voltmeter geeft pas echt een betrouwbare indicatie als de accu minstens een uur in rust is geweest. Dus niet laden en geen stroom gebruiken. Pas dan kan je aardig van deze eenvoudige meters op aan.
Wil je een betrouwbare indicatie van de aanwezige energie hebben dan heb je een energiemonitor nodig zoals bijvoorbeeld Victron die heeft in de BMV-700 serie of de Büttner batterij computer MT 5000iQ. Wie een LiFePO4 accu heeft laten installeren, heeft helemaal niets meer aan de oude eenvoudige acculaadindicator. Zelfs als je LiFePO4 accu al voor 90% ontladen is kan de indicator nog ‘vol’ aanwijzen. Dan is zo’n batterijcomputer zeker handig. Of je hebt een LiFePO4 accu met bluetooth. Dan kan je via een app op de telefoon een goede indicatie van de laadtoestand krijgen.