Verleden komt tot leven in openluchtmusea

Canon van Nederland 

We starten ons rondje in het bekendste en grootste openluchtmuseum van Nederland: het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Hier staan boerderijen, woonhuizen, ambacht- en industriegebouwen uit heel Nederland.

Maar ook typisch Nederlandse zaken ontbreken niet, zoals een urinoir uit Deventer, een Chinees restaurant of een Italiaanse ijssalon uit Utrecht. Als je alles goed wilt bekijken, ben je echt een dag druk. Vooral omdat er overal wat te beleven valt en je soms zelf aan het werk mag. Ook zijn er verschillende rondleidingen.

Wij zijn nogal onder de indruk van de Canon van Nederland: een rondreis door de Nederlandse geschiedenis. De indeling in de verschillende tijdsvakken komt overeen met de indeling van de geschiedenislesboeken die in het onderwijs worden gebruikt. 

Van tijdvak naar tijdvak ga je door de geschiedenis. Het geheel wordt afgesloten met drie korte films over het ontstaan van Nederland. We krijgen een geschiedenisles, een aardrijkskundeles en een lesje logistiek voorgeschoteld. Heel informatief en echt mooi gedaan. 

Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem 

Dorpsleven in Drenthe 

In het Drentse Schoonoord gaan we terug in de tijd van kanaalgravers en turfstekers. In 1854 besloot een groep arbeiders bij elkaar te gaan wonen en zo ontstond het dorpje Schoonoord. Het honderdjarig bestaan van dit dorp werd gevierd met het nabouwen van verschillende plaggenhutten uit de begintijd. De belangstelling hiervoor was zo groot, dat een museum was geboren.

De naam is ontleend aan de twee reuzen Ellert en Brammert, die volgens een eeuwenoude sage hier leefden. Om deze twee reuzen kun je inderdaad niet heen, want ze zijn een echte blikvanger bij de ingang. We bekijken de verschillende plaggenhutten, waar de vaak grote gezinnen met dieren samenleefden. Kreeg je het financieel iets beter, dan kwam er een huisjes van steen met dakpannen in plaats van zoden en heideplaggen.  

We wandelen verder en zien verschillende gebouwen die ergens in een buurdorp hebben gestaan. Zo bewonderen we een kerkje, een schooltje, een smederij en een dorpsgevangenis. Bij een kop koffie in de oude Drentse boerenherberg die oorspronkelijk uit Noord-Sleen komt, praten we nog even na over de moeilijke leefomstandigheden een eeuw terug. 

Openluchtmuseum Ellert en Brammert, Schoonoord 

Beleef de geschiedenis 

In het Museumpark Archeon in Alphen aan de Rijn starten we in de prehistorie. Van een kamp van jagers en verzamelaars wandelen we naar de eerste boeren. Van de steentijd naar de bronstijd en door naar de ijzertijd. Overal zijn gidsen die vertellen over het leven in die tijd en over de verschillende voorwerpen en ontdekkingen. Een van die historisch geklede Archeotolken, zoals ze hier genoemd worden, geeft aan dat hij al meer dan twintig jaar verhalen vertelt. Ons geeft hij een lesje wol verven met planten.  

We gaan verder naar de Romeinen, zien kinderen speerwerpen en zijn vooral onder de indruk van de restauratie van de Romeinse Zwammerdamschepen die hier plaatsvindt. En dan te bedenken dat die schepen hier dichtbij in de haven van het Romeinse limesfort Nigrum Pullum zijn opgegraven.  

Daarna is het tijd voor de middeleeuwen. In het prachtige middeleeuwse dorp mogen we overal lopen en binnen kijken. Op het plein brengt een Archeotolk een groep kinderen de kneepjes van het zwaardvechten bij en we horen muziek uit de middeleeuwse doedelzak.  

Erg fraai allemaal. Onze dag kan niet meer stuk en dan mogen we ook nog naar het Archeologiehuis Zuid-Holland, vlak bij de ingang van het Archeon. 

Museumpark Archeon, Alphen aan den Rijn 

In miniatuur 

Het kleine openluchtmuseum Landschapsmuseum wil het Nederlandse cultuurlandschap onder de aandacht brengen en dan vooral de verfraaiing ervan. Er zijn elf miniatuurlandschappen te zien.  

Met de camper kun je er niet dichtbij komen, want het museum ligt verscholen in de bossen bij Beek-Ubbergen, dus parkeren we die aan de straat. Een enthousiaste vrijwilliger vertelt ons dat de stichting vooral door het plaatsen van hagen het Nederlandse cultuurlandschap nog aantrekkelijker wil maken voor publiek. Ze legt uit dat hagen na de Tweede Wereldoorlog eigenlijk overal zijn vervangen door prikkeldraad. Makkelijk voor boeren, maar natuurlijk stukken minder fraai. 

Vrijwilligers van het museum proberen in verschillende delen van Nederland een landschap zoals in Devon in Engeland te creëren. In het eerste miniatuurlandschap zien we hoe het zou moeten worden. Daarna volgen er nog tien miniatuurtuinen van gebieden waar ze actief zijn, zoals de Maasheggen in Brabant.

De gemengde heg moet terug, te beginnen met meidoorn en door de zaden in de ontlasting van vogels komen er vanzelf andere soorten struiken. Een leuk, maar vooral onbekend museum, waar ook nog een paar dassen leven. 

Landschapsmuseum, Beek-Ubbergen 

Onze aarde 

Het militaire forteiland Fort bij de Nieuwe Steeg is gebouwd tussen 1876 en 1880 en maakte deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Na een verbouwing werd hier in 2011 het educatieve museum GeoFort geopend, waar alles om de aarde draait. Zowel binnen als buiten zijn er vele ontdekkingsplekken, waar je je helemaal kunt uitleven. Wij raken af en toe de weg kwijt, maar kinderen schijnen hier geen probleem mee te hebben. Er zijn vele interactieve spellen, zoals een interactieve zandbak. 

Met een lift dalen we af naar het binnenste van de aarde en reizen we langs de verschillende aardlagen. Natuurlijk doen we ook het klimaatdoolhof, waar we aan de hand van vragen een code moeten bemachtigen om er weer uit te komen. De toekomst van de aarde met zaken als klimaatverandering en zeespiegelstijging komt ruimschoots aan bod. Echt een plek om te speuren, maar ook om te leren. 

En mochten de kinderen nog niet zijn uitgeraasd na het museumbezoek: er is ook nog een heel grote speeltuin. Ga je liever voor een historische rondleiding met een gids, dan kan dat ook op zondagmiddag. 

GeoFort, Herwijnen