Unesco Werelderfgoed in Nederland

In 1972 heeft Unesco, de organisatie van de Verenigde Naties die zich bezighoudt met onderwijs, wetenschap en cultuur, het Werelderfgoedverdrag opgesteld. Inmiddels is het ondertekend door 193 landen, in 1992 ook door Nederland. Er staan nu ruim 1.100 monumenten in 167 landen op de lijst. In Nederland kwam Schokland in 1995 als eerste op de lijst. Vervolgens in 1996 de Stelling van Amsterdam, in 1997 de molens van Kinderdijk-Elshout en de historische binnenstad van Willemstad op Curaçao, in 1998 het ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer, in 1999 de Droogmakerij De Beemster in Noord-Holland, in 2000 het Rietveld Schröderhuis in Utrecht, in 2009 de Waddenzee, in 2010 de grachtengordel van Amsterdam en in 2014 de Van Nellefabriek in Rotterdam. Kampeerauto ging op bezoek bij vijf oer-Nederlandse werelderfgoederen, die allemaal te maken hebben met de strijd tegen het water.

De Waddenzee

’s Werelds grootste systeem van eilanden, zand- en wadplaten

Nog niet eens zo heel lang geleden waren er plannen om de Waddenzee in te polderen en te gebruiken als landbouwgrond en voor woningbouw. De plannen gingen niet door en in 2009 werd het Nederlandse en het Duitse deel van de Waddenzee toegevoegd aan de lijst van wereld­erfgoed van Unesco. In 2014 werd het Deense deel toegevoegd. Uniek aan dit werelderfgoed is de omvang: een oppervlakte van in totaal 11.500 vierkante kilometer. De Waddenzee herbergt ruim 10 duizend soorten planten en dieren. Ieder jaar maken er tot 12 miljoen vogels er een tus­senstop om te foerageren. Voor de wereldwijde biodiversiteit is de Wad­denzee onmisbaar en voor toeristen is er genoeg te beleven.

Wij besluiten om naar het Afsluitdijk Wadden Center bij Kornwerderzand te gaan. Dit interactieve centrum leert ons alles over de wadden en de Afsluitdijk. Zo beleven we de nog aan te leggen vismigratierivier, die er vanaf 2023 voor gaat zorgen dat trekvissen weer vrij heen en weer
kunnen zwemmen tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer. Na een heerlijke lunch in het inpan­dige restaurant Skom, maken we nog even een rondvlucht: met de Aqua­vista in de filmzaal zien we Friesland door de ogen van een grutto.

www.afsluitdijkwaddencenter.nl
Camperplaats: Sitecode 14926 op Campercontact.

Droogmakerij de Beemster

Een polder met een strak geometrisch patroon en vele stolpboerderijen

In 1607 verleenden de Staten van Holland de vergunning voor het droogleggen van de Beemster, dat toen nog een binnenmeer was. Het water vormde een bedreiging en de landbouwgrond die ontstond was welkom voor de voedselvoorziening in de steden. Men groef de ringvaart en legde de ringdijk aan. Dankzij 43 windmolens viel het meer droog in 1612. Amsterdamse kooplieden zagen het als een goede investering. Het land werd verkaveld en verhuurd aan boeren. De investeerders bouwden er ook buitenplaatsen met prachtige tuinen.

Helaas zijn alle molens en de meeste buitenplaatsen verdwenen, maar de verkaveling is nog precies zoals in de zeventiende eeuw. Er werd toentertijd een raster van vierkanten over de Beemster gelegd. Deze werden weer onderverdeeld in kleine vierkanten en daarna weer in rechthoekige kavels. In het bezoekerscentrum in Middenbeemster en het bijbehorende Agrarisch Museum Westerhem leiden enthousiaste vrijwilligers ons rond en leren we alles over de geschiedenis van de Beemster en de stolpboerderij.
www.bezoekerscentrumbeemster.nl
Camperplaats: sitecode 3958 op Campercontact.com.

Het molencomplex Kinderdijk-Elshout

Een oud-Hollands polderlandschap als symbool voor de strijd tegen het water

Wereldwijd vormen de molens van Kinderdijk een van de highlights van Nederland, maar wij zijn er nog nooit geweest. Tijd om dat te veranderen. Dat het een must is voor vele buitenlanders, zien we terug op de camperplaats van Alblasserdam. Het staat er vol met verschillende nationaliteiten. We fietsen naar het werelderfgoed en kopen een kaartje. Nu kunnen we een film bekijken, twee molens bezoeken en naar het elektrische Wisboomgemaal. Nergens ter wereld staan nog zoveel molens zo dicht bij elkaar. Twee molens stonden er al voor 1738, maar de andere zeventien werden gebouwd tussen 1738 en 1740. Ze moesten ervoor zorgen dat men in de Alblasserwaard droge voeten hield. Oorspronkelijk kon het water vrij in de rivieren uitlopen, maar door ontwatering was er inklinking van de bodem en lukte het
niet meer. Na ons bezoek aan Kinderdijk stappen we weer op de fiets en maken een rondje door de prachtige Alblasserwaard.

www.kinderdijk.nl
Camperplaats: sitecode 48399 op Campercontact.com.

Schokland

Symbool van de eeuwigdurende strijd van Nederlanders tegen het water

Schokland was vroeger een eiland in de Zuiderzee, dat echter langzaam de strijd tegen het water heeft verloren. Door het gedeeltelijk inpolderen van het IJsselmeer is Schokland tegenwoordig weer te bewonderen. We starten in het museum op een van de terpen van het voormalige eiland, waar we leren over de geschiedenis, die teruggaat tot de prehistorie. Schokland en omgeving telt 160 archeologische
vindplaatsen met sporen van menselijke bewoning in die tijd. Ook de recentere geschiedenis wordt in beeld gebracht. Er woonden vooral vissersfamilies en het leven was er zwaar. Het water bleef continu een dreiging. 

Daarom besloot de overheid in 1859 dat de toen nog 650 overgebleven bewoners hier niet meer konden wonen. Ze moesten zelf hun huizen afbreken om ze op het vasteland weer op te bouwen. Dat leek het einde van Schokland, maar in 1942 werd het gebied door inpoldering onderdeel van de Noordoostpolder. Daarmee kwamen ook de namen van dorpen op Schokland terug. Emmeloord en Ens, nu beide plaatsen in de Noordoostpolder, waren dorpen op Schokland. Na het museumbezoek stappen we op de fiets en bezoeken de gesteentetuin en de oude haven van Emmeloord. Emmeloord Schokland, welteverstaan.

www.museumschokland.nl
Camperplaats: sitecode 67839 op Campercontact.com.

Ir. D.F. Woudagemaal, Lemmer

Grootste nog functionerende stoomgemaal ter wereld

‘Vanwege aanhoudende neerslag gaat het Woudagemaal onder stoom’, staat er op de site van het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer, ’s werelds grootste nog functionerende stoomgemaal. Het klopt dus: dit gemaal is incidenteel nog steeds in gebruik. Vanwege de wateroverlast in grote delen van Friesland in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw, werd in 1913 besloten een stoomgemaal te bouwen bij Lemmer. De bouw werd gegund aan ingenieur Dirk Frederik Wouda. In 1920 opende koningin Wilhelmina het stoomgemaal.

In het interactieve bezoekerscentrum leren we over de kracht van stoom en de geschiedenis van het gemaal. De rondleiding start met een film en daarna mogen we het geheel aanschouwen. De gids legt alles uit over de werking en over de bijna honderdjarige geschiedenis. Tot 1967 werd er gestookt met kolen die de inwoners van Lemmer met kruiwagens bij de stoomketels brachten. Daarna ging men over op stookolie.
Alles ziet er piekfijn uit, waaruit blijkt dat personeel en vrijwilligers trots zijn op hun gemaal. Tweemaal per jaar zijn er zogenaamde draaidagen: machines worden dan getest, vrijwilligers bijgespijkerd en voor bezoekers is het genieten. We nemen ons voor dan nog een
keer terug te komen.

www.woudagemaal.nl
Camping: sitecode 21389 op Campercontact.com.